FOT. powyżej i po lewej.: Albert von Szent-Györgyi

Witamina C

Ważne informacje o Witaminie C 1,2

Witaminę C odkrył w 1928 r. noblista Albert Szent-Györgyi.

Witamina C jest najbardziej znaną i popularną witaminą potrzebną do prawidłowego przebiegu wielu procesów życiowych. Największe jej ilości znajdują się w narządach o dużej aktywności metabolicznej, m.in. w: nadnerczach, mózgu, trzustce, żołądku i płucach.

Dzienne minimalne zapotrzebowanie na witaminę C jest największe spośród wszystkich witamin. U dorosłego człowieka wynosi około 1 mg/kg masy ciała, a u niemowląt i dzieci – około 2 mg/kg masy ciała. Zapotrzebowanie na witaminę C wzrasta u kobiet w ciąży i karmiących (około 1,5 mg/kg masy ciała) oraz w różnych stanach chorobowych (nadciśnieniu tętniczym, cukrzycy, u osób hemodializowanych), u osób palących papierosy, a także u ludzi będących pod wpływem stresu. Wzrasta również przy ciężkim, długotrwałym wysiłku fizycznym, podczas wymiotów, braku łaknienia oraz zaburzeń czynności jelit.

Ze względu na brak enzymu oksydazy L-gulonolaktonowej, organizm ludzki nie ma zdolności wytwarzania witaminy C samodzielnie i musi pobierać ją wraz z pożywieniem i/ lub suplementować.

Witamina C

WITAMINA C MOŻE BYĆ STOSOWANA:

  • w celu wspomagania prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego,
  • w celu wspomagania prawidłowej produkcji kolagenu – dla prawidłowego funkcjonowania naczyń krwionośnych, chrząstek i kości,
  • w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym wywołanym m.in. przez:
    – stres,
    – używki,
    – intensywny, regularny wysiłek fizyczny,
    – niewłaściwą dietę,
    – zanieczyszczenie środowiska (np. pestycydami, metalami ciężkimi),
    – nasiloną ekspozycję na promieniowanie słoneczne,
    – wiek21–23;
  • w stomatologii – witamina C uczestniczy w tworzeniu kolagenu obecnego w zębinie i kościach, wspomagając ich prawidłowe funkcjonowanie, co odgrywa istotne znaczenie np. w implantologii, chirurgii szczękowej18,24,25,
  • jako ,,witamina piękności” – witamina C pomaga w prawidłowej produkcji kolagenu, który stanowi główny budulec skóry właściwej16,
  • w celu zwiększenia przyswajania żelaza.

Jest bardzo dobrym antyoksydantem, który skutecznie „wymiata” wolne rodniki, zmniejszając liczbę uszkodzeń na poziomie DNA, a także uszkodzeń białek i lipidów1,2,

  • Bierze udział w regeneracji witaminy E, wzmacniając tym samym efekt antyoksydacyjny.
  • Dzięki właściwościom przeciwutleniającym, chroni i wspomaga komórki układu odpornościowego (m.in.: komórki neutrofili, limfocytów, makrofagów) przed stresem oksydacyjnym, który jest znacznie zwiększony podczas infekcji w wyniku produkcji endogennych rodników²⁶.
  • Obniżony poziom witaminy C obserwuje się u pacjentów:
    – z niedoborową, niewłaściwą dietą, ubogą w owoce i warzywa,
    – hospitalizowanych26,27,
    – w stanie krytycznym28.

Posiada właściwości obronne w stosunku do wielu substancji toksycznych, np. rakotwórczego działania N-nitrozwiązków2,12.

Stymuluje również syntezę noradrenaliny, L-karnityny sprzyjających utrzymaniu niskiego poziomu tkanki tłuszczowej. Z tego względu witamina C może być przydatna w regulowaniu masy ciała.2,20

Odgrywa znaczącą rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, stymuluje proliferację limfocytów T w odpowiedzi na infekcje, wpływa na funkcje neutrofili. Dodatkowo wykazuje działanie antywirusowe i przeciwbakteryjne, zmniejsza nasilenie i czas trwania objawów przeziębienia15,19.

Witamina C, dzięki właściwościom antyoksydacyjnym odgrywa istotną rolę w profilaktyce rozwoju miażdżycy poprzez hamowanie oksydacji lipoprotein o małej gęstości (LDL, ang. Low-Density Lipoprotein), a także poprzez zmniejszanie przylegania leukocytów do endotelium ściany naczyń5,7.

Warto wiedzieć, że niewykorzystana przez organizm witamina C jest wydalana. Dlatego ważne jest, aby spożywać witaminę C regularnie w celu utrzymania jej na odpowiednim poziomie.

Jakie są objawy niedoboru witaminy C 2,17

 

  • osłabienie odporności
  • zwiększona podatność na infekcje
  • zmniejszona wydolność fizyczna
  • pogorszenie gojenia się ran
  • zaburzenia w tworzeniu kolagenu
  • krwawienie dziąseł
  • upośledzenie wszystkich innych procesów, w których witamina C jest niezbędna
  • szkorbut

Dodatkowo długotrwałe niedobory witaminy C mogą potęgować powstawanie zmian nowotworowych oraz miażdżycowych, a także podwyższać ciśnienie tętnicze krwi.

Seniorzy, alkoholicy, palacze oraz osoby zażywające niektóre leki (np.: aspirynę, sulfonamidy, barbiturany) należą do grupy narażonej na niedobory witaminy C.

Zwiększone zapotrzebowanie na Witaminę C występuje 17

  • u kobiet w ciąży i w okresie karmienia piersią,
  • w warunkach stresu,
  • u palaczy i osób nadużywających alkoholu,
  • podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych, tetracyklin, barbituranów, kortykosteroidów,
  • u mieszkańców dużych miast (ze względu na zanieczyszczenia i toksyny),
  • podczas gorączki, chorób zakaźnych, choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy,
  • przy regularnym zażywaniu kwasu acetylosalicylowego lub innych salicylanów,
  • u osób w podeszłym wieku, po zabiegach operacyjnym, z urazami tkanek,
  • u osób prowadzących bardzo intensywny tryb życia.

Przypisy:

  1. Maćkowiak K., Torliński L.: Współczesne poglądy na rolę witaminy C w fizjologii i patologii człowieka. Nowiny Lekarskie 2007; 76, 4, 349–356 (PDF)
  2. Janda K., Kasprzak M., Wolska J.: Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie. Pomeranian Journal of Life Sciences 2015; 61, 4, 419–425 (PDF)
  3. Zielińska-Pisklak M., Szeleszczuk Ł., Kuras M.: Rola witaminy C i cynku we wspomaganiu układu odpornościowego. lekwpolsce.pl, vol. 23, nr 11–12’13 (271–272) (PDF)
  4. Hacisevki A.: An overview of ascorbic acid biochemistry. Ankara Ecz. Fak. Derg. 2009; 38(3): 233–255 (PDF)
  5. Naidu K.A.: Vitamin C in human health and disease is still a mystery ? An overview. Nutrition Journal 2003; 2:7 (PDF)
  6. Sorice A. i wsp.: Ascorbic acid: its role in immune system and chronic inflammation diseases. Mini-Reviews in Medicinal Chemistry 2014; 14(5):444–52 (PDF)
  7. Iqbal K. i wsp.: Biological Significance of Ascorbic Acid (Vitamin C) in Human Health – A Review. Pakistan Journal of Nutrition 2004; 3(1): 5–13 (PDF)
  8. Aghajanian P. i wsp.: The roles and mechanisms of actions of vitamin C in bone: new developments. Journal of Bone and Mineral Research 2015; 30(11):1945–55 (PDF)
  9. Desai C.K. i wsp.: The role of vitamin supplementation in the prevention of cardiovascular disease events. Clinical Cardiology 2014; 37(9):576–81 (PDF)
  10. Grosso G. i wsp.: Effects of vitamin C on health: a review of evidence. Frontiers in Bioscience (Landmark Ed). 2013 Jun 1;18:1017–29 (PDF)
  11. May J.M. i wsp.: Ascorbic acid efficiently enhances neuronal synthesis of norepinephrine from dopamine. Brain Research Bulletin 2013; 90:35–4. (PDF)
  12. Szymańska-Pasternak J., Janicka A., Bober J.: Witamina C jako oręż w walce z rakiem. Onkologia w Praktyce Klinicznej 2011, 7 (1): 9–23 (PDF)
  13. Ellulu M.S. i wsp.: Effect of vitamin C on inflammation and metabolic markers in hypertensive and/or diabetic obese adults: a randomized controlled trial. Drug Design, Development and Therapy 2015; 1,9:3405–12. doi: 10.2147/DDDT.S83144 (PDF)
  14. Kulbacka J., Saczko J., Chwiłkowska A.: Stres oksydacyjny w procesach uszkodzenia komórek. Pol. Merk. Lek. 2009; 27, 157, 44–47 (PDF)
  15. Chambial S. i wsp.: Vitamin C in disease prevention and cure: an overview. Indian J Clin Biochem. 2013; 28(4): 314–328 (PDF)
  16. Pullar J.M. i wsp.: The Roles of Vitamin C in Skin Health. Nutrients 2017; 9, 866; doi:10.3390/nu9080866 (PDF)
  17. Miktus M.: Witaminy – część II: ogólna charakterystyka witaminy C. Nutrition&Health 2000, 3, 1 (12), 1–4. (PDF)
  18. Winkler S.: Extraordinary implant failure. Journal of Oral Implantology 2010, 36(5): 391–400 (PDF)
  19. Jariwalla R.J., Harakeh S.: Antiviral and immunomodulatory activities of ascorbic acid. Sub-cellular biochemistry 1996; 25, 213–231 https://www.researchgate.net/publication/14383321_Antiviral_and_Immunomodulatory_Activities_of_Ascorbic_Acid
  20. Johnston C.S. i wsp.: Marginal vitamin C status is associated with reduced fat oxidation during submaximal exercise in young adults. Nutrition & Metabolism 2006; 3:35 doi:10.1186/1743–7075–3-35 (PDF)
  21. Birben E. i wsp.: Oxidative Stress and Antioxidant Defense. World Allergy Organization 2012; 5:9–19 (PDF)
  22. Pham-Huy L.A. i wsp.: Free radicals, antioxidants in disease and health. Int J Biomed Sci 2008; 4 (2): 89–96 (PDF)
  23. Rahal A. i wsp.: Oxidative stress, prooxidants, and antioxidants: the interplay. BioMed Research International 2014; 2014: 761264.(PDF)
  24. Abrahmsohn G.M. i wsp.: Vitamin C and dental healing: testing and placebo effect. General dentistry 1993; 41 (6): 523–527
  25. Bsoul S.A., Terezhalmy G.T.: Vitamin C in health and disease. Journal of Contemporary Dental Practise 2004; (5)2:001–013 (PDF)
  26. Robitaille L., Hoffer J.: A simple method for plasma total vitamin C analysis suitable for routine clinical. Nutrition Journal 2016; 15:40 (PDF)
  27. Wang Y. i wsp.: Effects of vitamin C and vitamin D administration on mood and distress in acutely hospitalized patients. Am J Clin Nutr 2013; 98:705–11 (PDF)
  28. Schorah C.J. i wsp.: Total vitamin C, ascorbic acid, and dehydroascorbic acid concentrations in plasma of critically ill patients. Am J Clin Nutr 1996; 63:760–5 (PDF)
  29. Schonberger K., Cabezas-Wallscheid N.: Vitamin C: C-ing a new way to fight leukemia. Cell Stem Cell. 2017; 21(5):561–563 (PDF)
  30. Miller P.G., Ebert B.L.: Vitamin C regulates stem cells and cancer. Nature 2017; 549:462–464 https://www.sciencedaily.com/releases/2017/08/170821134244.htm
  31. Gillberg L. i wsp.: Vitamin C – A new player in regulation of the cancer epigenome, Semin Cancer Biol. 2018; 51:59–67

copyright: Lipid Systems Sp. z o.o. 2019